ขอบเขตการศึกษาวิชารัฐศาสตร์



ขอบเขตการศึกษาวิชารัฐศาสตร์


               รัฐศาสตร์ (political Science) เป็นศาสตร์ที่ว่าด้วยรัฐ (the Science Of  State)  ที่กล่าวถึงทฤษฎีการจัดตั้งองค์การรัฐบาล และการดำเนินงานของรัฐ (Practice of the State) รวมถึงพฤติกรรมทางการเมือง (Political Behavior) หรือการแสวงหาอำนาจทางการเมือง (Power Seeking) ของกลุ่มองค์กร และสถาบัน อันมีลักษณะแตกต่างไปจากรัฐ (state) ซึ่งมุ่งที่จะแสวงหาอิทธิพลต่อนโยบายของรัฐ (Public Policy) และทิศทางของการเปลี่ยนแปลงทางสังคม (The direction of social change) (อานนท์  อาภาภิรมณ์.๒๕๒๘ :๑-๒) )

                สำหรับขอบเขตของวิชารัฐศาสตร์นั้น สาขารัฐศาสตร์ และรัฐประศาสนศาสตร์ มีความเห็นว่า รัฐศาสตร์คือการศึกษาวิชาเกี่ยวกับรัฐ และวิธิการอันเหมาะสมที่สุดในอันที่จะปฏิบัติตามวิชาการเกี่ยวกับรัฐ ฉะนั้น ขอบเขตของวิชารัฐศาสตร์จึงรวมเป็นส่วนประกอบทุกส่วนในความสัมพัฯธ์ภายใน และภายนอกของรัฐ ซึ่งอาจแยกได้เป็น ๑๐ กลุ่มด้วยกัน คือ

๑. ทฤษฎีการเมือง และประวัติความคิดทางการเมือง (Political Theories and History of Political Thought)

๒. สถาบันทางการเมือง (Political Institutions)   โดยศึกษาเรื่อง  การวิจัยและ
นิยามองค์ประกอบ อำนาจสถาบันทางการเมือง โครงสร้างรัฐ นโยบายรัฐการปกครองเปรียบเทียบ และการปกครองท้องถิ่น เป็นต้น

๓. กฎหมายสาธารณะ (Public Laws)  โดยสนใจศึกษาเรื่อง กฎหมายสูงสุดของ
รัฐ การบังคับใช้กฎหมาย ระบบศาลสถิตยุติธรรม และจารีตประเพณีกับกฎหมาย นอกจากนั้นยังรวมถึงการกำหนดนโยบายของรัฐบาล ทั้งนี้เพื่อการรักษาเอกราช อธิปไตย บูรณภาพ และความปลอดภัยของประเทศชาติด้วย
สำหรับการกำหนดนโยบายของประเทศไทย คำนึงถึงเรื่องต่าง ๆ คือ การเทิดทูนราชบัลลังก์ไว้ให้ถาวร การพัฒนาประเทศ การปราบปรามผู้ก่อการร้าย และพวกค้ายาเสพติด  การทำนุบำรุงประชาราษฎร์ให้ร่มเย็นเป็นสุข การรักษาเอกภาพของประเทศชาติ และการป้องกันประเทศ (นครินทร์  เมฆไตรรัตน์.๒๕๔๒ :๒๙๐)

๔. พรรคการเมือง กลุ่มอิทธิพล และประชามติ (Political Parties ,Pressure
Groups and Public Opinion)  ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการแสวงหาอำนาจรัฐและการต่อรองทางสังคม เพื่อสิทธิเสรีภาพ และความยุติธรรม

๕.รัฐประศาสนศาสตร์ ( Public Administration) โดยเน้นศึกษาเรื่อง การจัด
กำลังคน การเงิน วัสดุ ให้เป็นไปตามอุดมคติและจุดประสงค์ของรัฐอย่างมีสมรรถภาพและได้ผลมากที่สุด

๖. ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ (International Relations)  ศึกษาเรื่องนโยบาย
หลักการ วิธีการดำเนินความสัมพันธ์ระหว่างรัฐ แขนงวิชาที่รวมอยู่ในกลุ่มนี้ได้แก่ นโยบายต่างประเทศ การเมือง การบริหารประเทศ องค์การระหว่างประเทศ กฎหมายระหว่างประเทศและการดำเนินงานทางการทูต  ตัวอย่างเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างประเทศนั้น เช่น ในสมัยกรุงศรีอยุธยา ไทยต้องต่อสู้ป้องกันกับข้าศึกที่มารุกราน เช่น พม่า เขมร จน   ในช่วงประมาณ รัชกาลที่ ๒-๕ข้าศึกของไทยมาจากนอกประเทศ ครั้นในยุค พ.ศ. ๒๕๑๕ ข้าศึกสำคัญได้แก่ คอมมูนิสต์จากเวียดนามเหนือและจีน  ในขณะที่ในปัจจุบัน ได้แก่การกระทบกระทั่งระหว่างชายแดนปัญหายาเสพติด และปัญหาอื่นทางเศรษฐกิจและสังคม ในด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศนั้น ประเทศไทยมีการดำเนินสัมพันธไมตรีกับประเทศเพื่อนบ้านและประเทศมหาอำนาจ  การเข้าเป็นสมาชิกองค์การระหว่างประเทศต่าง ๆ  เช่น สหประชาชาติ และอาเซียน เป็นต้น  การให้ความช่วยเหลือและร่วมมือกับประเทศต่าง ๆ ตลอดถึง การประกาศเกียรติคุณของประเทศไทยและการรักษาเกียรติภูมิของชาติไว้ให้มั่นคง 

๗. วิชาที่ว่าด้วยลักษณะการปกครองเปรียบเทียบ  (Comparative government)

๘. กฎหมายแผนกมหาชนและธรรมศาสตร์ (Public law and jurisprudence)

๙. การศึกษาเรื่องการปฏิบัติหน้าที่ (functional studies) เช่น วิธีการฝ่ายนิติ
บัญญัติ วิธีดำเนินงานทางศาล ข้อบังคับเกี่ยวกับสาธารณุปโภค การอุตสาหกรรม และการสังคม (เกษม  อุทยายิน.๒๕๑๖ :๑๓)

๑๐.การศึกษาภูมิรัฐศาสตร์  เป็นการศึกษาสภาพทางภูมิศาสตร์กายภาพที่สัมพันธ์
กับรัฐศาสตร์ เช่น ที่ตั้ง พรมแดน รูปร่าง เป็นต้น  ตัวอย่างเช่น ภูมิรัฐศาสตร์ของไทย ตั้งอยู่ในย่านเอเชียอาคเนย์ในคาบสมุทรอินโดจีน  เดิมทีดินแดนที่เป็นประเทศไทยในปัจจุบัน มีชื่อเรียกว่า แหลมสุวรรณภูมิหรือแหลมทอง ลักษณะของประเทศไทยคล้ายกระบวยหรือขวาน  แหล่งกำเนิดของประเทศได้แก่ ดินแดนตอนกลางของลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา  ประเทศไทยมีพื้นที่ประมาณสองแสนตารางไมล์ พลเมืองประมาณ ๖๒ ล้านคน (๒๕๔๔)  ประเทศไทยมีนโยบายป้องกันประเทศมากกว่าการรุกรานทั้งในอดีตและปัจจุบัน คุณภาพของประชากรปรากฎว่าคนไม่รู้หนังสือมีประมาณ …เปอร์เซ็นต์ ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม รายได้ของประชาชนยังต่ำอยู่มาก   คุณลักษณะเด่นของชาวไทยได้แก่ การมีเอกภาพในเรื่องเชื้อชาติ ภาษา ศาสนา และภูมิหลังทางประวัติศาสตร์ ชาวไทยมีเชื้อชาติเป็นไทย พูดภาษาไทย และนับถือพระพุทธศาสนาถึง ๙๓ เปอร์เซ็นต์ ของประชากรทั้งหมด  สำหรับประเทศไทยมีทรัพยากรแผ่นดินได้แก่ พื้นดิน แร่ธาตุ ทุ่งหญ้า ป่าไม้  ส่วนสินแร่สำคัญมี ดีบุก วุลเฟรม ถ่านหิน และฟลูโอไรต์  ประเทศไทยอาศัยผลิตผลทางเกษตรเป็นรายได้หลักของประเทศ  ในด้านอุตสาหกรรมได้แก่ อุตสาหกรรมประเภทใช้เครื่องจักร (Manufacturing Industries)  และเป็นอุตสาหกรรมประเภทมาตรฐาน เช่น การผลิตเหล็กสร้างเครื่องยนต์ การต่อเรือ การทอผ้า เคมีภัณฑ์ สร้างอาวุธ  เป็นต้น จุดอ่อนเกี่ยวกับที่ตั้งของประเทศไทย ได้แก่แดนภาคใต้ซึ่งเป็นคาบสมุทรยื่นลงไปในทะเลระหว่างทะเลจีนใต้กับทะเลอันดามัน  ชายฝั่ง ทะเลทางภาคตะวันตกและภาคตะวันออกของไทยอาจถูกข้าศึกรุกรานได้ เช่น ในสมัยกรุงศรีอยุธยาถูกฮอลันดาใช้กองทัพเรือปิดอ่าวไทย สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ถูกฝรั่งเศสใช้เรือรบระดมยิงปากอ่าวไทยใน ร.ศ. ๑๑๒๑ และในสมัยสงครามโลกครั้งที่ ๒ ก็ถูกฝรั่งเศสใช้เรือรบเข้ามาระดมยิงเรือรบไทยบริเวณชายฝั่งทะเลตะวันออกของอ่าวไทย  แม้ในปัจจุบันก็ยังมีปัญหากระทบกระทั่งกันระหว่างชายแดน โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับพม่าปัญหายาเสพติด และปัญหาชนกลุ่มน้อยในพม่า (นครินทร์  เมฆไตรรัตน์.๒๕๔๒ : ๒๗๗-๒๘๙)

ความคิดเห็น

แสดงความคิดเห็น

โพสต์ยอดนิยมจากบล็อกนี้

พัฒนาการและทิศทางในการศึกษารัฐศาสตร์ตั้งแต่ยุคกรีกโบราณจนถึงปัจจุบัน

  แบ่งได้เป็น 5 ยุค   คือ 1.         ยุคคลาสสิก  (THE CLASSICAL PERIOD) 2.         ยุคสถาบัน  (THE INSTITUTIONAL) 3.         ยุคเปลี่ยนผ่าน  (THE TRANSITIONAL PERIOD) 4.         ยุคพฤติกรรมศาสตร์ (THE BEHAVIORAL PERIOD) 5.         ยุคหลังพฤติกรรมศาสตร์  (THE POST –BESITIONAL PERIOD) ยุคคลาสสิก  (THE CLASSICAL PERIOD) ตั้งแต่ยุคกรีกโบราณ ถึง กลาง ค.ศ.ที่ 19 -            หรือที่เรียกกันอีกอย่างหนึ่งว่า  “ การศึกษาในเชิงปทัสถาน ” -            เป็นศึกษาในเชิงการเมือง มีเป้าหมายหลักของการศึกษาอยู่ที่  “ การศึกษาเกี่ยวกับสิ่งที่ควรจะเป็น มากกว่าการศึกษาวิเคราะห์สิ่งที่เป็นอยู่ ” -            การศึกษาวิเคราะห์...
อ่านเพิ่มเติม

ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐศาสตร์กับสาขาวิชาอื่น

ศาสตร์ในสังคมศาสตร์ประกอบด้วยศาสตร์ต่างๆ หลายแขนง ซึ่งรัฐศาสตร์ก็เป็นแขนงหนึ่งของสังคมศาสตร์ และการศึกษารัฐศาสตร์นั้น เป็นการศึกษาเกี่ยวกับรัฐลักษณะ หลักเกณฑ์ และวิชาการปกครองของมนุษย์ ดังนั้นการศึกษาวิชารัฐศาสตร์ จึงมีความสัมพันธ์และเกี่ยวข้องกับสาขาวิชาอื่นๆมากมาย คือ 1.ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐศาสตร์กับประวัติศาสตร์ ประวัติศาสตร์ เป็นวิชาที่ให้หลักฐาน และข้อมูลต่างๆ เกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในอดีต ซึ่งนักรัฐศาสตร์สามารถใช้เป็นรากฐาน ในการวิเคราะห์หาแนวโน้มองเหตุการณ์ที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคตได้ ทั้งเหตุการณ์ในประวัติศาสตร์ จะทำให้นักรัฐศาสตร์เข้าใจถึงปัญหาต่าง ๆ ซึ่งจะเป็นประโยชน์ในการวิเคราะห์ปัญหาของบ้านเมือง 2.ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐศาสตร์กับเศรษฐศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ เป็นวิชาที่ศึกษาเกี่ยวกับการผลิต การใช้ทรัพยากร การจำหน่ายจ่ายแจก การแบ่งสันปันส่วน การบริโภค ซึ่งเป็นวิชาที่เกี่ยวข้องกับประชาชนโดยทั่วไป การปกครองประเทศจำเป็นต้องนำเอาวิชาเศรษฐศาสตร์มากำหนดนโยบายทางการเมืองด้วยการศึกษาวิชารัฐศาสตร์จะได้ผลดีเมื่อสามารถเข้าใจลักษณะและพื้นฐานทางเศรษฐกิจ 3.ความสัมพันธ์ระหว่างร...
อ่านเพิ่มเติม

แนวทางการศึกษารัฐศาสตร์ (Approaches in Political Science)

ด้วยประการที่เป้าหมายหลักของการศึกษารัฐศาสตร์คือ การแสวงหาหนทางหรือการที่จะทำความเข้าใจ (understanding) ถึงที่มาและความเป็นไปของปรากฎการณ์ต่าง ๆ ในทางการเมือง เพื่อที่จะหาคำอธิบายและคาดการณ์แนวโนม้ของปรากฎการณ์ดังกล่าวในอนาคต ไม่ว่าจะมีการนำความรู้ด้านนี้ไปใช้เพียงใด หรือไม่ และเพื่อวัตถุประสงค์ใดก็ตามการที่จะเข้าใจปรากฎการณ์ทางการเมืองได้อย่างชัดเจนนั้น จะต้องอาศัยวิธีการวิเคราะห์เป็นเครื่องมือสำคัญ ทั้งนี้เพราะการวิเคราะห์เป็นการจำแนกสิ่งต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับปรากฎการณ์ ด้วยการชี้ให้เห็นถึงระดับ ประเภทและทิศทางของความสัมพันธ์ที่ดำรงอยู่ในภาวะการณ์หนึ่ง อันทำให้เข้าใจได้ว่าปรากฎการณ์ทางการเมืองนั้นคืออะไร ทำไมจึงเกิดขึ้นและเกิดขึ้นได้อย่างไร 31 หรือกล่าวได้ว่า นักรัฐศาสตร์จะใช้แนวทางการศึกษาวิเคราะห์มาเป็นกรอบความคิด (Conceptual Framework) สำหรับการมองขอบข่าย สาระ และปัญหาของเรื่องรวมหรือปรากฎการณ์ทางการเมืองที่เขาสนใจ ความพยายามที่จะทำความเข้าใจและอธิบายปรากฎการณ์ทางการเมืองนี้ ได้ก่อให้เกิดแนวทางการศึกษาการเมืองหรือรัฐศาสตร์ขึ้นมาอย่างหลากหลาย เริ่มจากแนวทางที่เก่าแก่ที่สุดคือก...
อ่านเพิ่มเติม